Θα διχάζει πάντα. Ίσως του αρέσει αυτό. Ίσως δεν τον ενδιαφέρει.
Στο τέλος της παρουσίας του στους πάγκους τι θα μετρήσει; Οι τίτλοι; Οι ιδέες; Το θέαμα; Πως θα μετρηθεί, πως μετριέται ήδη η καριέρα του; Και πως συγκρίνεται με αυτή των άλλων για να ειπωθεί ότι είναι ή όχι ο καλύτερος;
Είναι η φετινή άλλη μια καλή σεζόν για τον Ισπανό. Μπορεί να είναι και η καλύτερη στην καριέρα του; Θα κριθεί ίσως στις 10 Ιουνίου. Τώρα ο Γκουαρδιόλα και η Μάντσεστερ Σίτι απέχουν μια νίκη από την κατάκτηση του τίτλου στην Πρέμιερ Λιγκ, μια νίκη από το κύπελλο Αγγλίας και μια νίκη από το πολυπόθητο Τσάμπιονς Λιγκ, το τρόπαιο που λείπει στον Ισπανό εδώ και πάνω από μια δεκαετία.
Πριν από δώδεκα χρόνια ο Γκουαρδιόλα κατακτούσε με τη Μπαρτσελόνα για δεύτερη φορά στην καριέρα του το Τσάμπιονς Λιγκ και πολλοί ήταν αυτοί που θεώρησαν πως το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο είχε βρει τον προπονητή που θα μπορούσε να γίνει ο πιο επιτυχημένος της διοργάνωσης. Υπήρχε τότε το ρεκόρ του Μπομπ Πέισλι με τις τρεις κατακτήσεις, ενώ ο Ισπανός ήταν τότε μόλις στα 40 του. Ο Γκουαρδιόλα δεν δικαίωσε στα χρόνια που ακολούθησαν αυτές τις προσδοκίες.
Είναι, λοιπόν, ο κορυφαίος προπονητής στον κόσμο τα τελευταία χρόνια και θα είναι και μέσα στους καλύτερους όλων των εποχών; Θα γελάσουν οι επικριτές του και θα απαντήσουν ότι είναι οι παίκτες του αυτοί που τον «κουβάλησαν» ως εδώ. Θα θυμίσουν την Μπαρτσελόνα που είχε τον Μέσι, τον Ινιεστα, τον Τσάβι, τον Βίγια, τον Ετό, τον Ανρί, τον Ντάνι Άλβες, τον Μπουσκέτς. Ποιος θα αποτύγχανε, θα πουν...
Και θα απαντήσουν οι φανατικοί υποστηρικτές του ότι πήγε μπροστά το ποδόσφαιρο, ότι προσέφερε στους φιλάθλους ομάδες που χαίρεσαι να βλέπεις. Πήγε στην Πρέμιερ Λιγκ και με εξαίρεση την πρώτη χρονιά που δυσκολεύτηκε να προσαρμοστεί (και τότε κάποιοι βιάστηκαν να πουν ότι στο Νησί θα βίωνε το κύκνειο άσμα του), έφτιαξε μια ομάδα που και τίτλους κατακτά και ωραία μπάλα παίζει.
Έφτιαξε μια ομάδα που το βράδυ της 17ης Μαΐου 2023 δεν μπήκε απλά στο γήπεδο και νίκησε τη Ρεάλ Μαδρίτης, την ομάδα με τη μεγάλη ιστορία και με τη «βαριά» φανέλα, αλλά τη… σάρωσε, την διέλυσε. Αυτή η Σίτι είναι ένα τέρας. Είναι μια ομάδα πιο καθηλωτική ακόμα και από την Μπαρτσελόνα. Την Μπαρτσελόνα του Γκουαρδιόλα εννοούμε! Την βλέπεις και χορταίνεις ποδόσφαιρο.
Από το 2011 που οι «Πολίτες» πέρασαν σε αραβικά χέρια κατάφεραν να κατακτήσουν πολλούς εγχώριους τίτλους: τους περισσότερους από αυτούς με τον Ισπανό στον πάγκο. Σε ό,τι αφορά το πρωτάθλημα, στα χρόνια του Γκουαρδιόλα, το τρόπαιο χάθηκε μόνο από την εξωπραγματική Λίβερπουλ που «σάρωσε» κάθε αντίπαλο στο πέρασμά της.
Σαν να είναι προορισμένος για να αγγίξει την τελειότητα, σαν να θέλει πάντα να δοκιμάζει τα όριά του για να αφήσει άφωνο τον ποδοσφαιρικό πλανήτη. Και πολλές φορές αυτή ακριβώς αποδείχθηκε η παγίδα που έστηνε ο ίδιος ο Γκουαρδιόλα στον εαυτό του. Είναι αυτό το κόλλημα που έχει στο μυαλό του διότι η πιο μεγάλη ηδονή δεν προέρχεται από την νίκη αυτή καθαυτή, αλλά από τον τρόπο με τον οποίο αυτή θα επιτευχθεί: ποιο θα είναι το σχέδιο που ο ίδιος θα σκεφτεί και θα προσπαθήσει να εφαρμόσει. Δηλαδή ο σκοπός δεν αγιάζει, κατά τη δική του θεωρία, τα μέσα. Ουδέποτε έχασε την πίστη του στο διασκεδαστικό ποδόσφαιρο, αυτό είναι που τον ιντριγκάρει περισσότερο από κάθε τι άλλο.
Ο σερ Μπόμπι Ρόμπσον, που τον είχε ποδοσφαιριστή, έχει πει πως αυτό που τον έκανε εξαιρετικό παίκτη ήταν η κοφτερή του σκέψη. «Ήξερε το παιχνίδι, έδινε πάσες ακριβείας και δεν μπορούσε κανείς να του πάρει τη μπάλα. Με την προσωπικότητά του επηρέαζε τους συμπαίκτες του».
«Είναι ένας από τους λίγους διανοούμενους που έχω συναντήσει σε αποδυτήρια. “Διανοούμενος” από την άποψη πως σκέφτεται για πολλά πράγματα. Από το ποδόσφαιρο μέχρι τη λογοτεχνία και άλλα θέματα που αφορούν την κουλτούρα ενός ανθρώπου» είναι τα λόγια του Φάμπιο Καπέλο, με τον οποίο δούλεψε στη Ρόμα.
Και είναι ίσως αυτά που έχει πει ο Σέζαρ Λουίς Μενότι, παγκόσμιος πρωταθλητής με την Αργεντινή το 1978, που τον περιγράφουν καλύτερα: «Ο Πεπ είναι ο Τσε Γκεβάρα του ποδοσφαίρου. Ένας επαναστάτης νικά ή πεθαίνει στη μάχη, και αυτός παραμένει ακλόνητος στη φιλοσοφία του. Δεν πρόκειται ποτέ να την αλλάξει».
Ή ακόμα και αυτό που έχει πει ένας φίλος του, οικονομολόγος του Πανεπιστημίου Κολούμπια, Τσαβιέρ Σάλα Μαρτίν, παρομοιάζοντάς τον με την διάσημη ισπανική εταιρεία λιανικού εμπορίου Zara, που βγάζει μια νέα κολεξιόν κάθε δεκαπενθήμερο: «Ο Πεπ είναι συνεχής καινοτομία!».
Τον Οκτώβριο του 2016 ο Ισπανός κατέγραφε το μεγαλύτερο αρνητικό σερί της καριέρας του: έξι παιχνίδια χωρίς νίκη, σε όλες τις διοργανώσεις. Ένα χρόνο αργότερα, στα τέλη του 2017, κατακτούσε τέσσερα διαδοχικά βραβεία ως «Προπονητής του Μήνα», κάτι που δεν είχε καταφέρει κανείς πριν από αυτόν στην Πρέμιερ Λιγκ.
Κι έτσι δείχνει σαν να είναι έτοιμος (σχεδόν) κάθε φορά να σκεφτεί κάτι για να βγει από το αδιέξοδο. Kαι αυτό είναι ένα χάρισμα που δεν διαθέτουν πολλοί προπονητές.
«Πώς έγινε αυτό το… θαύμα;» ήταν η ερώτηση του δημοσιογράφου του Sky Sports μετά τη νίκη της Μάντσεστερ Σίτι επί της Λίβερπουλ με 4-1 στο «Άνφιλντ» τον Φεβρουάριο του 2021.
«Το ποδόσφαιρο δεν είναι Α, Β και Γ. Αυτό που λειτούργησε την περασμένη σεζόν, δεν σημαίνει πως θα δουλέψει απαραιτήτως και αυτή. Κι αυτό που δεν δούλεψε πέρυσι, ίσως δουλέψει φέτος» ήταν η απάντηση του Γκουαρδιόλα.
Τόσα απλά; Ναι. Αλλά και τόσα περίπλοκα ταυτόχρονα. Διότι αν ήταν απλό, θα το έκαναν όλοι. Μα τούτος εδώ ο άνθρωπος μπορεί να βρει μια λύση, μια… φόρμουλα για να παρουσιάσει ξανά μια ομάδα που θα παίζει το απόλυτο ποδόσφαιρο.
Ο Γκουαρδιόλα, αυτός ο απόστολος του Γιόχαν Κρόιφ που εξελίσσει την διδασκαλία του δασκάλου του προσαρμόζοντάς την στις σύγχρονες συνθήκες, κατάφερε τα προηγούμενα χρόνια να εξελίξει το άθλημα που υπηρετεί και έδειξε εμφατικά πέρυσι για ποιο λόγο θεωρείται τόσο επιδραστικός και τόσο σημαντικός για το άθλημα. Η κουβέντα για το αν είχε παικταράδες στη διάθεσή του στη Μπαρτσελόνα, εκεί που είχε το... τίκι τάκα (το οποίοι πολλοί χλεύασαν και ακόμα περισσότεροι προσπάθησαν να αντιγράψουν), για το αν απέτυχε στη Μπάγερν, με την οποία κατέκτησε τα… συνηθισμένα (όπου πήρε το πρωτάθλημα τρεις φορές σε ισάριθμες σεζόν, με τους Βαυαρούς να σκοράρουν 254 γκολ σε 102 αγώνες και να δέχονται μόνο 58 και με ποσοστό νίκης 80.4% στο πρωτάθλημα), αλλά όχι το Τσάμπιονς Λιγκ ή για το αν είναι τα πετροδόλαρα αυτά που του έχουν φτιάξει τη Μάντσεστερ Σίτι θα υπάρχει πάντα.
Πάλι θα ειπωθεί πως και άλλον προπονητή να είχαν στον πάγκο τους οι «Πολίτες», με το χρήμα να ρέει άφθονο, τα αποτελέσματα δεν θα ήταν χειρότερα. Άδικο για τον Γκουαρδιόλα αυτό; Μπορεί και να είναι, αλλά το να προπονείς την ομάδα με το μεγαλύτερο οικονομικό πλεονέκτημα στην ιστορία τα έχει αυτά
Και η αποτυχία του ως τώρα να κατακτήσει ξανά το τρόπαιο στην κορυφαία ευρωπαϊκή διασυλλογική διοργάνωση ήταν κραυγαλέα μέχρι να λυτρωθεί, μέχρι να βρει την άκρη και σε αυτό το αδιέξοδο.
Τον Μάιο του 2021, οι Financial Times, θέλοντας να αναλύσουν το φαινόμενο «Γκουαρδιόλα» δημοσιεύσαν μια ανάλυση με τους λόγους για τους οποίους αυτός ο άνθρωπος ξεχωρίζει τόσο πολύ στο... σινάφι του.
Το 2012, όταν δηλαδή αποχώρησε από την Μπαρτσελόνα, αποφάσισε να μείνει εκτός δουλειάς για έναν χρόνο και να μετακομίσει στη Νέα Υόρκη. Ήθελε ένα διάλειμμα, αλλά και κάτι περισσότερο... Παρακολούθησε μαθήματα Οικονομικών στο Κολούμπια, παρακολουθούσε σχεδόν εμμονικά την προσπάθεια του Μπάρακ Ομπάμα να επανεκλεγεί, επιδίωξε να έχει επαφή με τον Γούντι Άλεν και τον Γκάρι Κασπάροφ, δηλαδή με ανθρώπους προερχόμενους από διαφορετικούς χώρους πιστεύοντας ότι έχουν κάτι να τον διδάξουν.
Ένα βράδυ κατά τη διάρκεια ενός δείπνου, ο Κασπάροφ του είπε: «Τη στιγμή που κέρδισα το δεύτερο παγκόσμιο πρωτάθλημά μου το 1986, ήξερα ποιος θα με νικούσε στο τέλος». «Ποιος;» ρώτησε ο Γκουαρδιόλα. «Ο χρόνος» απάντησε ο Κασπάροφ.
Και επί της ουσίας, εν τέλει, η συζήτηση που αφορά τον προπονητή Γκουαρδιόλα πηγαίνει πέρα από τους τίτλους. Αφορά την ουσία του ποδοσφαίρου, όπως αυτό παίζεται μέσα στον αγωνιστικό χώρο: τις ιδέες και τα συναισθήματα που «γεννά».
Ακόμα και αν τελικά δεν είναι ένας «εφευρέτης» για το ποδόσφαιρο των τελευταίων ετών, είναι ένας πολύ άξιος υπερασπιστής του, ένας προστάτης του. Δείτε τι έκανε τη σεζόν 2021-22 με τη Σίτι, δείτε τι κάνει και φέτος.
Ο Γκουαρδιόλα είναι πια επτά χρόνια στον πάγκο της Σίτι περισσότερα χρόνια από όσα έμεινε σε κάθε άλλη ομάδα. Ήταν τέσσερα χρόνια στη Μπαρτσελόνα, τρία στη Μπάγερν. Τίτλους έχει κατακτήσει ήδη στο Μάντσεστερ. Ο ίδιος έφτιαξε ένα πρότζεκτ εκεί. Ναι, είναι το πιο ακριβό πρότζεκτ που βλέπουμε εδώ και καιρό στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο με επενδύσεις άνω του δισεκατομμυρίου σε μεταγραφές.
Μα ο προπονητής με τα περισσότερα τρόπαια από κάθε άλλον τα τελευταία χρόνια θέλει και αξίζει να αφήσει μια κληρονομιά: να «δημιουργήσει» παίκτες, να φτιάξει ομάδες που αρέσει σε όλους να βλέπουν, να αφήνει το σημάδι του στο ποδόσφαιρο. Και είναι ανόητος όποιος δεν το βλέπει.
«Δεν πίστευα ότι θα ήμουν εδώ τόσο καιρό, δεν είχα τόσες πολλές ελπίδες. Είμαι χαρούμενος με αυτή την κανονικότητα. Δεν ξέρω γιατί η Ρεάλ Μαδρίτης έχει τέτοια σχέση με το Τσάμπιονς Λιγκ. Aν ήξερα θα προσπαθούσα να αντιγράψω τη μέθοδο. Πάντα είχαν παίκτες πολύ υψηλού επιπέδου. Όταν το κερδίσαμε με την Μπαρτσελόνα ήταν επειδή είχαμε παίκτες υψηλού επιπέδου. Η κληρονομιά που αφήνω είναι ότι περάσαμε υπέροχα για πολλά χρόνια. Και η κληρονομιά είναι ότι οι άνθρωποι θα θυμούνται ότι πετύχαμε πολλά γκολ, ότι μας έβαλαν λίγα και ότι κερδίσαμε πολλούς τίτλους. Σε αυτά τα χρόνια εγώ πέρασα υπέροχα εδώ. Είναι σαν ένα καλό βιβλίο. Και ίσως στην Ευρώπη οι άνθρωποι δεν βλέπουν τίποτα από όλα αυτά, αλλά εδώ πέρασαν υπέροχα. Αυτό είναι μια κληρονομιά» είπε ο ίδιος πριν από τη ρεβάνς με τη Ρεάλ.
Και τελικά πέρα από αυτό που λένε τα κομπιούτερ και οι αριθμοί, αυτό μπορεί να κάνει.. Διότι δεν είναι πάντα επιτυχία οι τίτλοι, αλλά είναι επιτυχία να προσφέρεις ποδοσφαιρικές παραστάσεις... Και αφού μια τέτοια είδαμε και το βράδυ της Τετάρτης κόντρα στη «βασίλισσα», το ερώτημα πια είναι πόσες τέτοιες μπορεί να μας προσφέρει ακόμη...